Een maand geleden vond het Circulaire Economie debat plaats in de Tweede Kamer, het laatste in de huidige samenstelling. Veel voorvechters van dit (voor onze branche) ontzettend belangrijke onderwerp verlaten na de verkiezingen helaas de kamer. Het is daarom van belang om scherp te houden op welke punten onze zorgen worden erkend en of er kansen ontstaan.

In dit artikel zetten we uiteen wat de huidige stand van zaken is in de laatste fase van deze regeringstermijn. Vervolgens zullen we in voorbereiding op de aanstaande verkiezingen, volgende week de verkiezingsprogramma’s langs de meetlat leggen. We rapporteren wat de visie is op circulariteit in die programma’s en hoe partijen die visie in praktijk gaan brengen. Dat dus volgende week, maar nu eerst deel één van de tweetrapsraket.

Een belastingstelsel geschikt voor de circulaire economie

Om een circulaire economie te laten slagen moet het belastingstelsel op de schop. Habtamu de Hoop (PvdA) stelt hierover een vraag aan de demissionair staatsecretaris: “Maatschappelijke kosten zijn bij lineair duurder maar zitten niet in de prijs inbegrepen. Arbeid is te duur en grondstoffen te goedkoop, om tweedehands de nieuwe norm te maken en meer mensen waardevol werk te bieden is het nodig om tweedehands aantrekkelijker te maken en circulaire bedrijfsmodellen verder te versterken. Kan de Staatssecretaris beamen dat zo’n verschuiving van belasting kan bijdragen?” Bovendien noemt hij dat lagere BTW tarieven bij kringloopwinkels mogelijk zijn, zoals in België. En daarbij geeft ook de VVD tijdens het debat aan dat verandering binnen het systeem nodig is. Het is opvallend dat partijen aan weerszijden van het politieke spectrum elkaar beginnen te vinden binnen het onderwerp.

Deze wens voor belastingverschuiving van arbeid naar grondstof neemt Staatssecretaris Heijnen ter harte, volgens haar moet de mogelijkheid opgenomen worden in de discussie voor een nieuw stelsel. Ze zorgt ervoor dat dit landt bij haar collega Staatssecretaris voor Fiscaliteit. En die Btw-verlaging voor kringlooporganisaties dan? Heijnen geeft aan dat BTW gereguleerd is in Europese richtlijnen en de situatie in België anders is dan in Nederland.

Maar bij de BKN zien we voldoende mogelijkheden om de Belgische methode ook hier toe te passen. Europees Parlement roept lidstaten op om te vergroenen, en sinds vorig jaar geeft de Europese Unie lidstaten meer ruimte voor het verlagen van belastingen op dit gebied. Bovendien roept de Europese Commissie op om belastingen voor sociale ondernemingen te verlagen. Al met al volgens ons genoeg redenen om hier op nationaal niveau werk van te maken.

Korting op nieuw product na inleveren tweedehands kleding

Op 1 juli is de nieuwe Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid Textiel (UPV textiel) in werking gegaan. We zien dat veel retailers kortingen aanbieden op nieuwe producten als consumenten hun tweedehands producten aanbieden. BKN vindt dit een zorgwekkende ontwikkeling omdat dit de oude lineaire economie in stand houdt en daarmee de omschakeling naar een circulaire economie afremt.

We waren daarom positief gestemd toen Eva van Esch (PvdD) deze zorg deelde en naar voren bracht in het debat. Helaas was voorvechter voor een circulaire textiel keten Kiki Hagen (D66) het daar mee oneens. Volgens Hagen is het een prima prikkel, we zijn namelijk nog niet gewend oude kleding mee te nemen naar een kledingwinkel en daar is nog geen juiste oplossing voor. Alleen vergeet ze daarbij te benoemen dat er al wel veel oplossingen bestaan om textiel op een juiste manier af te danken; bij kringlooporganisaties en in de talrijke kledingcontainers in heel Nederland.

BKN is het volledig met Eva van Esch eens dat er grote stappen en keuzes gemaakt moeten worden op weg naar een circulaire economie. Daar hoort een korting op nieuwe kleding niet in thuis! Wij zijn het wel eens met het punt van Kiki Hagen dat er in de UPV Textiel transparantie nodig is over hoeveel er precies geproduceerd en verkocht wordt. Zo maak je overproductie inzichtelijk, wat weer handvatten geeft voor vervolgacties.

Nog geen uitsluitsel over reparatiebonus en -weerstand

BKN kijkt regelmatig naar best practices uit de rest van Europa, waar altijd inspiratie te vinden is. Zo ontdekten we de zogenaamde ‘reparatiebonus’ in Oostenrijk, waar we erg van gecharmeerd zijn. Daar krijgen burgers maar liefst 50% van het reparatiebedrag voor elektronische apparaten terug van de overheid, tot een vastgesteld maximaal bedrag. Deze regeling is inmiddels ook al in sommige delen van Duitsland overgenomen, en in Frankrijk is hetzelfde model voor kleding toegepast.

Kiki Hagen (D66) bracht het onderwerp in het debat ter sprake en vroeg of de reparatiebonus in Nederland een toevoeging zou kunnen zijn, gefinancierd vanuit de UPV fondsen. Vivianne Heijnen, demissionair Staatsecretaris van IenW, gaf aan het mee te nemen in haar overwegingen voor het verbetertraject voor UPV’s. Daarin wordt onder andere ook bepaald of schoenen onder de UPV Textiel gaan vallen. Over deze en meer aandachtspunten ontvangen we voor het einde van het jaar meer informatie.

Het repareren van elektronica is voor kringlooporganisatie altijd lastig geweest. Er is strenge wet- en regelgeving en dat houdt ontwikkeling op dit vlak binnen de kringloopbranche tegen, terwijl de ambitie wel aanwezig is. Kringlooporganisaties vrezen iets onwettigs te doen en doen daarom veelal voor de zekerheid niets meer dan een zogenaamde ‘stekkertest’. Haverkort van de VVD gaf tijdens het debat (nogmaals) aan dat het de bevordering van reparatie in de weg zit als je mogelijk als delinquent wordt gezien als je apparaten repareert.

Demissionair Staatsecretaris geeft aan dat er nog met verschillende partijen kijkt naar verduidelijking van de regelingen en flexibiliteit en verwacht eind van het jaar meer informatie hierover te geven. BKN kijkt erg uit naar het antwoord van de Staatssecretaris en we zullen ook onze zienswijze hierop delen met de partijen die betrokken zijn bij het schrijven van een antwoord.

Vooruitblik op de nabije toekomst

Zo zijn er dus nog veel zaken om naar uit te kijken aan het einde van dit jaar. Met de verkiezingen op komst en veel beloften op het vlak van de Circulaire Economie, kijken we bij BKN halsreikend uit naar meer antwoorden en ontwikkelingen. We zijn nu al blij dat er zoveel essentiële onderwerpen besproken zijn tijdens het debat, al heeft het tot weinig concrete toezeggingen geleid die helpen naar de omslag voor een circulaire economie. Vooral op het gebied van BTW-verlaging op kringloopartikelen is er enorme impact te maken, meer zelfs dan de staatsecretaris nu doet vermoeden.